Koncepcja miasta regeneracyjnego jest coraz częściej przyjmowana za klucz do odwrócenia procesu niekontrolowanego, chaotycznego rozrostu urbanizacji i rozlewania się miast oraz zaniku ich rozwojowego dynamizmu. Nie idzie w tym przypadku jedynie o rewitalizację określonych degenerujących się obszarów miasta. Chodzi o wytyczenie jego nowej rozwojowej trajektorii i uruchomienie sił napędowych wprowadzających miasto na tę trajektorię, celem uzyskania trwałej zdolności regeneracyjnej bez konieczności silnej, zewnętrznej interwencji w sferze funkcjonalno- przestrzennej. Miasta regeneracyjne mają zasadniczo za zadanie wzmacniać prośrodowiskowe regenerujące relacje między miastami a systemem naturalnym, od którego zasobów one zależą, a także wspierać społeczności miejskie, jako głównych beneficjentów tego procesu. Pojęcie „regeneracji” ma dwa człony – „generację” oraz „re”. Dlatego nie należy go definiować jako odtworzenie. Człon podstawowy to generacja, czyli tworzenie, wytwarzanie. Połączony z „re” implikuje bardziej odnowienie niż odtworzenie – bardziej pojawienie się czegoś nowego niż podtrzymywanie starego. Regeneracja to korzystna społecznie przemiana – rozwój. W przeciwieństwie do degeneracji – regresu. W przyrodzie i w społeczeństwie procesy niszczenia i tworzenia występują spontanicznie. Nie da się ich zablokować. Ale można i należy pobudzać regenerację i powstrzymywać degenerację. Miasto regeneracyjne musi mieć otwartą społeczną czasoprzestrzeń. Nie można go określić poprzez wyznaczenie jego sztywnych granic – fizycznych czy administracyjnych. Jego limes wyznacza uwspólniona wyobraźnia mieszkańców, miejskie imaginarium. Takie, które wyznacza praktycznie horyzont współdziałania i współodpowiedzialności. Zaprzeczeniem regeneracyjnego rozwoju miasta jest jego chaotyczne rozlewanie się. To tylko przyspiesza degenerację miejskiej tkanki.
Koordynatorzy obszaru:
dr Michał Kudłacz
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
dr hab. Rafał Matyja
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
dr hab. Maciej J. Nowak, prof. ZUT
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Plany na 2024:
IV edycja Międzynarodowego Kongresu z cyklu “Regeneracja Miast”
Wydanie publikacji będącej pokłosiem V. Seminarium Świeradowskiego „Miasto regeneracyjne i solidarne pokoleniowo” pod red. Rafała Matyji
Publikacja z cyklu Discussion Papers zawiera zapis wystąpień wszystkich panelistów z V seminarium świeradowskiego. Seminarium odbyło się w maju 2023 roku w Świeradowie-Zdroju, jego celem była dyskusja o problematyce innowacyjnego zarządzania miastami, przede wszystkim procesie regeneracji miast polegającym na odnowie jego potencjału rozwojowego, również w kontekście zmian pokoleniowych.
Uczestnicy seminarium oraz autorzy publikacji: Bogna Gawrońska-Nowak, Jerzy Hausner,
Dorota Jopek, Michał Kudłacz, Mikołaj Lewicki, Tadeusz Markowski, Rafał Matyja, Krzysztof
Nawratek, Maciej Nowak, Wojciech Paprocki, Joanna Sanetra-Szeliga, Iwona Wagner oraz
Igor Zachariasz.
II. Samorządowy Okrągły Stół
II Samorządowy Okrągły Stół odbędzie się 9 września 2024 r. w Gminie Dobra (Powiat Limanowski). Kontynuowane będą rozmowy oraz tworzenie wspólnej publikacji różnych środowisk nt. stanu faktycznego i kierunków rozwoju samorządności terytorialnej w Polsce. Zatroskani o stan i rozwój samorządów terytorialnych w Polsce, których bezproblemowe funkcjonowanie uważamy za najwyższą wartość, chcieliśmy zorganizować spotkanie różnych środowisk przy jednym stole. Ponad 30 lat po wprowadzeniu zasady decentralizacji, samodzielności i subsydiarności postanowiliśmy zapraszać co roku do jednego stołu reprezentantów różnych środowisk o zróżnicowanych poglądach i horyzontach poznawczych po to, aby dyskutować, czym dzisiaj jest samorząd terytorialny w Polsce i jakie powinny być kierunki jego dalszego rozwoju. Siedząc przy okrągłym stole nikt nie ma uprzywilejowanej pozycji. Wszyscy są równi. Każdy głos w dyskusji liczy się tak samo. Aby z jednej strony wzajemnie inspirowało nas to, co nas dzieli, a z drugiej strony suma naszych intelektów i doświadczeń pozwoliła wypracować lepsze rozwiązania na przyszłość dla samorządów terytorialnych. II Okrągły Stół Samorządowy to inicjatywa jednodniowa, podczas której odbywają się minimum trzy różne stoliki tematyczne, które dotyczą różnych aspektów funkcjonowania samorządów terytorialnych w Polsce oraz dyskusje, które wieńczy wspólna publikacja stanowiąca założenia programowe dla nowoczesnych samorządów terytorialnych przyszłości.
Odpowiedzialni: Michał Kudłacz, Benedykt Węgrzyn – Wójt Gminy Dobra, samorządowcy i naukowcy oraz eksperci zasiadający przy okrągłym stole.
Ścieżka tematyczna OEES 9 „Zbrodnia na krajobrazie”
Ścieżka tematyczna „Zbrodnia na krajobrazie”, która będzie miała miejsce podczas Międzynarodowego Kongresu Ekonomii Wartości Open Eyes Economy Summit – jedynym w Polsce kongresie ekonomii wartości, który jest kulminacją całorocznej pracy intelektualnej i organizacyjnej ruchu Open Eyes Economy, może być powiązana z następującymi celami:
– Identyfikacja szczególnie cennych (z perspektywy zarówno europejskiej, jak i polskiej)
elementów krajobrazu wymagającego ochrony;
– Wskazanie kluczowych zagrożeń dla krajobrazu;
– Zaproponowanie kierunków rozwiązań organizacyjnych/prawnych, ograniczających ryzyko zniszczeń krajobrazu. Aktualnie można zidentyfikować liczne konflikty, których rozstrzyganie/sposób rozstrzygania bardzo mocno determinuje realną ochronę krajobrazu. Część tych konfliktów przestaje sprowadzać się do prostego schematu: interes publiczny (powiązany z walorami krajobrazowymi) kontra interes prywatny (określonego inwestora). Dochodzi tu bowiem kontekst związany z koniecznością podejmowania zróżnicowanych działań istotnych z perspektywy wyzwań klimatycznych (zarówno działań o charakterze adaptacyjnym, jak i mitygacyjnym), których konsekwencje mogą być w zróżnicowany sposób oceniane z perspektywy ochrony krajobrazu. Dlatego konieczne jest zainicjowanie interdyscyplinarnej dyskusji na temat wskazanych powyżej zagadnień. W kontekście polskiego systemu należy uwzględnić dodatkowo relatywnie ograniczone skutki tzw. „ustawy krajobrazowej” oraz konsekwencje chaosu przestrzennego.
Seminarium online: "Prawo planowania przestrzennego a uwzględnianie wyzwań klimatycznych" (prowadzenie: dr hab. Maciej J. Nowak, prof. ZUT)
Seminarium odbędzie się 17 września, godz. 11.00.
Seminarium: Wyzwania polityk miejskich w dużych miastach po wyborach samorządowych
Seminarium: Problemy miast związane z ochroną i kształtowaniem krajobrazu
Seminarium: System zintegrowanego planowania rozwoju w warunkach polskich. Założenia–zasady kierunkowe–koncepcja.
Strona internetowa CityLab
OEES CityLab to platforma współpracy ekspertów zainteresowanych rozwojem miast.
Jej celem jest powiązanie działań badawczych, analitycznych i wdrożeniowych oraz wspomaganie procesów transformacyjnych, które różne miasta muszą przejść, aby sprostać coraz większym globalnym zagrożeniom, w tym zmianom klimatu oraz konsekwencjom światowej pandemii. Konieczne staje się wypracowanie nowych adekwatnych form działania i współdziałania. W jej ramach prowadzimy takie zadania jak:
- Organizacja dyskusji online, poświęconych wybranym aspektom kształtowania miasta regeneracyjnego. Sprowadzać się to będzie do zapraszania wybranych przedstawicieli nauki i praktyki do rozmów na wskazane tematy, a następnie propagowania w ramach OEES ich wypowiedzi.
- Osobnym kierunkiem będzie organizacja seminariów online na żywo, z możliwie szerokim udziałem przedstawicieli sfery naukowej i praktycznej, w tym również przedstawicieli władz miejskich i administracji miejskiej.
- Przygotowywanie i publikowanie krótkich materiałów – wypowiedzi/diagnoz dotyczących wybranych płaszczyzn związanych z kształtowaniem miasta regeneracyjnego.
- Nie można wykluczyć, że część działań opisanych w pkt 1 – 3 może złożyć się na szerszą publikację monograficzną. Przeprowadzone dyskusji i opublikowane krótkie analizy mogą się stać podstawą do pogłębionej refleksji na temat celów i zakresu tematycznego kolejnych monografii.
Przedsięwzięcia zrealizowane w 2023:
III edycja Międzynarodowego Kongresu z cyklu “Regeneracja Miast”
Data i miejsce: 30-31 maja 2023 r. EC1 Łódź – Miasto Kultury
Tematem przewodnim Kongresu była Energetyczna Regeneracja Miast.
Dokonujące się gwałtownie zmiany w sferze zasilania energetycznego będą miały charakter globalny, europejski, krajowy i lokalny. Wyrazi się to w nowych źródłach wytwarzania i zaopatrzenia w energię. Pozycja miast w nowo formowanych sieciach zasilania będzie czynnikiem wpływającym na ich rozwój oraz na atrakcyjność osiedleńczą (dostęp do taniej i czystej energii). Transformacja energetyczna staje się wysoce dynamicznym procesem, z którym wiąże się szereg złożonych uwarunkowań, w tym interesów gospodarczych, geopolitycznych, społecznych.
108 Mówców z Polski i za granicy przybyło by dyskutować na ten temat, zapewniając 25 godzin programu merytorycznego, którego wysłuchało 1232 uczestników.
V. Seminarium Świeradowskie „Miasto regeneracyjne i solidarne pokoleniowo” oraz publikacja na jego podstawie
Data i miejsce: 26-27 maja 2023 r. Hotel Sudetia, Świeradów-Zdrój
Celem seminarium była dyskusja o problematyce innowacyjnego zarządzania miastami. Interesuje nas przede wszystkim proces regeneracji miast polegający na odnowie jego potencjału rozwojowego, również w kontekście zmian pokoleniowych.
Efektem spotkania była kolejna publikacji z cyklu Discussion Papers, która ukazała się w listopadzie 2023 roku.
Seminarium: Planowanie przestrzenne po nowelizacji. Przegląd wybranych nowych problemów prawnych
I. Samorządowy Okrągły Stół
Data i miejsce: 18 września 2023 r. Urząd Gminy Dobra
Pierwszy Okrągły Stół Samorządowy to inicjatywa samorządowców, naukowców i ekspertów
o różnych poglądach i horyzontach poznawczych którzy uważają, że potrzebna jest rzetelna dyskusja na temat przyszłości samorządów terytorialnych w Polsce, ich podmiotowości, roli w procesach rozwojowych oraz efektywności w zakresie zapewniania potrzeb obywatelskich. Pierwszy Okrągły Stół Samorządowy to jeden dzień debat i kilka stolików eksperckich, które mają pomóc uczestnikom w stworzeniu założeń programowych dla dobrze funkcjonujących samorządów terytorialnych przyszłości, które będą w stanie efektywnie realizować swoją misję i mierzyć się z wyzwaniami współczesnego świata.
Odpowiedzialni: Michał Kudłacz, Benedykt Węgrzyn – Wójt Gminy Dobra, samorządowcy i naukowcy oraz eksperci zasiadający przy okrągłym stole.
