Koncepcja miasta regeneracyjnego jest coraz częściej przyjmowana za klucz do odwrócenia procesu niekontrolowanego chaotycznego rozrostu urbanizacji i rozlewania się miast oraz zaniku ich rozwojowego dynamizmu. Nie idzie w tym przypadku jedynie o rewitalizację określonych degenerujących się obszarów miasta, ale wytyczenie jego nowej rozwojowej trajektorii i uruchomienie sił napędowych wprowadzających miasto na tę trajektorię celem uzyskania trwałej zdolności regeneracyjnej bez konieczności silnej zewnętrznej interwencji w sferze funkcjonalno-przestrzennej. Miasta regeneracyjne mają zasadniczo za zadanie wzmacniać prośrodowiskowe regenerujące relacje między miastami a systemem naturalnym, od którego zasobów one zależą, a także wspierać społeczności miejskie, jako głównych beneficjentów tego procesu.
Pojęcie „regeneracji” ma dwa człony – „generację” oraz „re”. Dlatego nie należy go definiować jako odtworzenie. Człon podstawowy to generacja, czyli tworzenie, wytwarzanie. Połączony z „re” implikuje bardziej odnowienie niż odtworzenie – bardziej pojawienie się czegoś nowego niż podtrzymywanie starego. Regeneracja to korzystna społecznie przemiana – rozwój. W przeciwieństwie do degeneracji – regresu. W przyrodzie i w społeczeństwie procesy niszczenia i tworzenia występują spontanicznie. Nie da się ich zablokować. Ale można i należy pobudzać regenerację i powstrzymywać degenerację.
Miasto regeneracyjne musi mieć otwartą społeczną czasoprzestrzeń. Nie można go określić poprzez wyznaczenie jego sztywnych granic – fizycznych czy administracyjnych. Jego limes wyznacza uwspólniona wyobraźnia mieszkańców, miejskie imaginarium. Takie, które wyznacza praktycznie horyzont współdziałania i współodpowiedzialności. Zaprzeczeniem regeneracyjnego rozwoju miasta jest jego chaotyczne rozlewanie się.
To tylko przyspiesza degenerację miejskiej tkanki.
Koordynatorzy obszaru:
dr hab. Maciej J. Nowak, prof. ZUT
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
dr Michał Kudłacz
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Plany na 2025 rok:
V Międzynarodowy Kongres Cyfrowa Regeneracja Miast
Data i miejsce: 9-10 kwietnia 2025, EC1 Łódź – Miasto Kultury
Na kolejnej edycji Kongresu, tym razem poświęconej CYFROWEJ TRANSFORMACJI MIAST będziemy rozwijać paradygmat miasta regeneratywnego, w tym roku dedykowany wyzwaniom związanym z wdrażaniem technologii cyfrowych i rolą wirtualnych systemów informatycznych.
Cyfryzacja jest rewolucją cywilizacyjną, diametralnie zmieniającą dotychczasowe sposoby gospodarowania i funkcjonowania społeczeństw. Cyfrowe technologie i globalne banki danych (Big Data) dają nam nowe potężne narzędzia zarządzania informacjami w czasie rzeczywistym, o dużej autonomii i automatyzacji, przy wzrastającej roli generatywnej inteligencji.
Powstaje jednak coraz większa rozbieżność pomiędzy systemami zarządzania i przetwarzania informacji w sektorze prywatnym, a sferą instytucji „zarządzania publicznego”. Obserwujemy deficyt kompetencji cyfrowych władz publicznych odpowiedzialnych za sferę zintegrowanego planowania i zarządzania rozwojem miast. Wciąż brakuje nam całościowego spojrzenia na wyzwania cyfrowej rewolucji w perspektywie rozwoju terytorialnego, w szczególności w odniesieniu do obszarów zurbanizowanych i ich regeneratywnych wyzwań.
Patronat nad seminarium na temat zdrowotnych, społecznych, ekonomicznych, technologicznych uwarunkowań dotyczących rozwoju Szczecina, organizowanym przez Stowarzyszenie Szczecińskich Naukowców SATU
Data i miejsce: 9-10 kwietnia 2025, EC1 Łódź – Miasto Kultury
Stowarzyszenie Szczecińskich Naukowców SATU (organizacja grupująca aktywnych naukowców reprezentujących zróżnicowane dyscypliny i uczelnie) zorganizuje seminarium na temat uwarunkowań rozwoju Szczecina. Spotkanie będzie próbą dokonania diagnozy rozwoju miasta z perspektywy zróżnicowanych, odmiennych obszarów badawczych. Seminarium choć ograniczone do studium przypadku jednego miasta może przysłużyć się uniwersalnej ocenie wyzwań polityk miejskich.
Koordynator: dr hab. Maciej J. Nowak
Wydanie monografii: Wyzwania klimatyczne w polskich miastach
Planujemy przygotowanie wieloautorskiej monografii naukowej, na temat wyzwań, stanu i perspektyw wdrażania działań związanych z adaptacją do zmian klimatu i mitygacją klimatyczną w polskich miastach.
Koordynator: dr hab. Maciej J. Nowak
III Samorządowy Okrągły Stół
Koordynator: dr hab. Michał Kudłacz
Będziemy kontynuować rozmowy oraz tworzenie wspólnej publikacji różnych środowisk na temat stanu faktycznego i kierunków rozwoju samorządności terytorialnej w Polsce. Zapraszamy co roku do jednego stołu samorządowców, naukowców i ekspertów, aby dyskutować, czym dzisiaj jest samorząd terytorialny w Polsce i jakie powinny być kierunki jego dalszego rozwoju.
Seminarium: Kluczowe, problematyczne przepisy z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Data i miejsce: wrzesień 2025, online
We współpracy z Zespołem Prawno Urbanistycznym Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN planujemy zorganizować coroczne seminarium online na temat aktualnych problemów gospodarowania przestrzenią, skierowane do jednostek samorządu terytorialnego oraz środowisk naukowych.
Koordynator: dr hab. Maciej J. Nowak
Podcasty i spotkania dyskusyjne
Planujemy zorganizować cykliczne dyskusje w formule online oraz zrealizować podcast na temat ekonomicznych, społecznych, kulturowych, prawnych, przestrzennych uwarunkowań rozwoju miast.
Koordynatorzy: dr hab. Michał Kudłacz, dr hab. Maciej J. Nowak
Inicjatywy zrealizowane w 2024 roku:
IV Międzynarodowy Kongres Kultura Miasta Regeneracyjnego
Wydanie publikacji będącej rezultatem V Seminarium Świeradowskiego „Miasto regeneracyjne i solidarne pokoleniowo” pod red. Rafała Matyji
Publikacja z cyklu Discussion Papers zawiera zapis wystąpień wszystkich panelistów z V seminarium świeradowskiego. Seminarium odbyło się w maju 2023 roku w Świeradowie-Zdroju, jego celem była dyskusja o problematyce innowacyjnego zarządzania miastami, przede wszystkim procesie regeneracji miast polegającym na odnowie jego potencjału rozwojowego, również w kontekście zmian pokoleniowych.
Uczestnicy seminarium oraz autorzy publikacji: Bogna Gawrońska-Nowak, Jerzy Hausner,
Dorota Jopek, Michał Kudłacz, Mikołaj Lewicki, Tadeusz Markowski, Rafał Matyja, Krzysztof
Nawratek, Maciej Nowak, Wojciech Paprocki, Joanna Sanetra-Szeliga, Iwona Wagner oraz
Igor Zachariasz.
II Samorządowy Okrągły Stół
Ścieżka tematyczna „Zbrodnia na krajobrazie” na Open Eyes Economy Summit 2024
– Identyfikacja szczególnie cennych (z perspektywy zarówno europejskiej, jak i polskiej)
elementów krajobrazu wymagającego ochrony;
– Wskazanie kluczowych zagrożeń dla krajobrazu;
– Zaproponowanie kierunków rozwiązań organizacyjnych/prawnych, ograniczających ryzyko zniszczeń krajobrazu. Aktualnie można zidentyfikować liczne konflikty, których rozstrzyganie/sposób rozstrzygania bardzo mocno determinuje realną ochronę krajobrazu. Część tych konfliktów przestaje sprowadzać się do prostego schematu: interes publiczny (powiązany z walorami krajobrazowymi) kontra interes prywatny (określonego inwestora). Dochodzi tu bowiem kontekst związany z koniecznością podejmowania zróżnicowanych działań istotnych z perspektywy wyzwań klimatycznych (zarówno działań o charakterze adaptacyjnym, jak i mitygacyjnym), których konsekwencje mogą być w zróżnicowany sposób oceniane z perspektywy ochrony krajobrazu. Dlatego konieczne jest zainicjowanie interdyscyplinarnej dyskusji na temat wskazanych powyżej zagadnień. W kontekście polskiego systemu należy uwzględnić dodatkowo relatywnie ograniczone skutki tzw. „ustawy krajobrazowej” oraz konsekwencje chaosu przestrzennego.
Seminarium online: Prawo planowania przestrzennego a uwzględnianie wyzwań klimatycznych
Seminarium: Wyzwania polityk miejskich w dużych miastach po wyborach samorządowych
Seminarium: Problemy miast związane z ochroną i kształtowaniem krajobrazu
Spotkanie odbyło się 16 lutego 2024 r. Głos zabrały: dr hab. Renata Giedych ze SGGW (Warsaw University of Life Sciences), prof. Barbara Szulczewska z Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, dr Anna Fogel z Narodowy Instytut Dziedzictwa. Prowadzenie: prof. Maciej Nowak z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu w Szczecinie.
Seminarium: System zintegrowanego planowania rozwoju w warunkach polskich. Założenia–zasady kierunkowe–koncepcja.
Inicjatywy zrealizowane w 2023 roku:
III edycja Międzynarodowego Kongresu z cyklu “Regeneracja Miast”
Data i miejsce: 30-31 maja 2023 r. EC1 Łódź – Miasto Kultury
Tematem przewodnim Kongresu była Energetyczna Regeneracja Miast.
Dokonujące się gwałtownie zmiany w sferze zasilania energetycznego będą miały charakter globalny, europejski, krajowy i lokalny. Wyrazi się to w nowych źródłach wytwarzania i zaopatrzenia w energię. Pozycja miast w nowo formowanych sieciach zasilania będzie czynnikiem wpływającym na ich rozwój oraz na atrakcyjność osiedleńczą (dostęp do taniej i czystej energii). Transformacja energetyczna staje się wysoce dynamicznym procesem, z którym wiąże się szereg złożonych uwarunkowań, w tym interesów gospodarczych, geopolitycznych, społecznych.
108 Mówców z Polski i za granicy przybyło by dyskutować na ten temat, zapewniając 25 godzin programu merytorycznego, którego wysłuchało 1232 uczestników.
Podczas Kongresu odbył się koncert zespołu Klawo Band.
V Seminarium Świeradowskie „Miasto regeneracyjne i solidarne pokoleniowo” oraz publikacja na jego podstawie
Data i miejsce: 26-27 maja 2023, Hotel Sudetia, Świeradów-Zdrój
Celem seminarium była dyskusja o problematyce innowacyjnego zarządzania miastami. Interesuje nas przede wszystkim proces regeneracji miast polegający na odnowie jego potencjału rozwojowego, również w kontekście zmian pokoleniowych.
Efektem spotkania była kolejna publikacji z cyklu Discussion Papers, która ukazała się w listopadzie 2023 roku.
Seminarium: Planowanie przestrzenne po nowelizacji. Przegląd wybranych nowych problemów prawnych
I Samorządowy Okrągły Stół
Data i miejsce: 18 września 2023, Urząd Gminy Dobra (powiat limanowski)
Pierwszy Okrągły Stół Samorządowy to inicjatywa samorządowców, naukowców i ekspertów
o różnych poglądach i horyzontach poznawczych którzy uważają, że potrzebna jest rzetelna dyskusja na temat przyszłości samorządów terytorialnych w Polsce, ich podmiotowości, roli w procesach rozwojowych oraz efektywności w zakresie zapewniania potrzeb obywatelskich. Pierwszy Okrągły Stół Samorządowy to jeden dzień debat i kilka stolików eksperckich, które mają pomóc uczestnikom w stworzeniu założeń programowych dla dobrze funkcjonujących samorządów terytorialnych przyszłości, które będą w stanie efektywnie realizować swoją misję i mierzyć się z wyzwaniami współczesnego świata.
Odpowiedzialni: dr hab. Michał Kudłacz – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Benedykt Węgrzyn – Wójt Gminy Dobra, samorządowcy i naukowcy oraz eksperci zasiadający przy okrągłym stole.
